Gelderse veteraan in beeld: Jos Staps

Wie vrede wil, moet zich voorbereiden op oorlog. Daarvan is Jos Staps overtuigd. Als militair zette hij zich in voor vrede, veiligheid en vrijheid. Als dank stuurden wij alle Gelderse veteranen die staan geregistreerd bij het Veteraneninstituut de Gelderse veteranenpenning. Maar liefst 13.177. Dit is slechts 1 verhaal.

Op vredesmissie naar Joegoslavië

Een veteraan? Dat is iemand die in een oorlog vocht, zoals de Tweede Wereldoorlog. “Niet een jong broekie dat een halfjaar op vredesmissie was naar Joegoslavië”, vond Jos Staps uit Velp. Hoeveel hij ook meemaakte. Binnen 24 uur doorstonden hij en zijn collega’s van Dutchbat 2 meerdere mijnexplosies. “Er waren schietincidenten. Ik zag kinderen met granaatscherven in hun rug. Een collega verloor zijn onderbeen en een andere collega werd zwaar verwond aan zijn been. Ik was compagnies-sergeant-majoor van de eenheid en had de ouders van de jongens beloofd dat ik op hun zonen zou passen.” Jaren lang geloofde hij dat hij had gefaald.

Praten helpt

30 jaar praatte hij niet over wat hij had meegemaakt. “Ik kropte mijn emoties op. Mijn vrouw steunde me door dik en dun. Toen zij in 2022 overleed, kwamen de problemen pas echt.” Hij zocht hulp. “Daar leerde ik dat praten het enige is dat helpt.” Ook besefte hij dat hij had gedaan wat hij kon en zich geen verwijten meer hoefde te maken.

Steun van veteranen

Staps kwam in contact met andere veteranen. “We begrijpen elkaar.” Ze overtuigden hem ervan dat ook hij recht had op de titel ‘veteraan’. “Toen dacht ik: dan ga ik dat uitdragen ook.” Hij zette een tatoeage van het embleem van de Luchtmobiele Brigade, met de V van veteraan. Hij sloot zich aan bij de Veteranenvereniging en gaat naar Nationale Veteranendag.

Een grote familie

“Dankzij een maat van me ging ik na jaren terug naar de Oranjekazerne in Schaarsbergen.” Tussen 1978 en 2012 diende hij op verschillende kazernes. Ook gaf hij les. De 10 jaar op Schaarsbergen blijven bijzonder. Daar diende hij bij de Luchtmobiele Brigade. “Mijn 2e thuis. Het is een grote familie. Jonge soldaten kijken tegen me op en geven me het gevoel dat ik er nog steeds bij hoor.”

Vertellen wat ze meemaakten

Na jaren zwijgen, wil hij nu vertellen. Al 132 keer liep hij de Sunset March over de Nijmeegse brug de Oversteek, als eerbetoon aan de militairen die daar tijdens de Tweede Wereldoorlog stierven. “Dan denk ik ook aan mijn collega’s die op missie sneuvelden en aan hen die een mentale verwonding opliepen. Allen vochten voor onze vrijheid.” Iedereen die wil, kan bij zonsondergang meelopen. Staps is er altijd wat eerder, om te vertellen wat daar is gebeurd. Op veteranenlandgoed Vrijland in Schaarsbergen onderhoudt hij onder andere de wandelpaden, zoekt foto’s en informatie en beantwoordt vragen van bezoekers. “Het gaat er niet om wat mij is overkomen. Ik wil vertellen wat wij veteranen hebben meegemaakt.”

Vraag een veteraan

“Bent u geïnteresseerd in wat een veteraan heeft meegemaakt? Ga in gesprek”, adviseert Staps. “Als die niet wil praten, merk je het vanzelf.” Ook vertellen sommigen hun verhaal graag op scholen, via Veteraan in de Klas. Belangrijk, vindt Staps. Hij straalt als hij vertelt over zijn achternichtje. “Die wil alles weten over Defensie.” Ze bezoeken oorlogsmusea en hij toonde haar zijn foto’s van zijn reis naar Normandië. “Ze zit muisstil te luisteren en stelt dan vragen. Ook of ik het daar niet moeilijk had. Eindelijk iemand die interesse heeft in de geschiedenis. En in de mensen die soortgelijke dingen meemaakten. Als meer mensen dat zouden doen, zou dat fijn zijn voor heel veel veteranen. Als iemand echt je verhaal wil horen, voelt dat als waardering. Door te vertellen, merk je ook: ik ben niet alleen.”

Stiekeme trots

Dank hoeft van Staps niet. “Ik deed gewoon mijn opdracht.” Liever heeft hij daden: delen waar veteranen terecht kunnen bijvoorbeeld, of de plannen uitvoeren om van de Witte Kapel in Schaarsbergen een ontmoetingsplek te maken. Maar dan geeft hij toe: “Ik waardeer dat de provincie de penning stuurde. Dit is elke militair eigen: we doen net of we niet trots zijn, en zijn het dan toch.”

Licht aan het eind van de tunnel

Staps draagt met trots zijn donkerblauwe veteranenpak met oranje accenten. “Ik weiger een zwarte stropdas te dragen. De mijne is bordeauxrood, met een speld met een zilveren valk: het embleem van de Luchtmobiele Brigade. In het pak staat mijn naam, en in de kraag Dutchbat 2.” Straks draagt hij onder zijn pak een nieuwe tatoeage, die hij ontwierp met een collega die goed kan tekenen. “Degenen die vrede willen, moeten zich voorbereiden op oorlog. Met bij die tekst een afbeelding van een tranend oog. Uit de traan loopt een militair, die een tunnel in kijkt. Aan het eind van die tunnel ziet hij licht. Net als ik.”

De Gelderse veteranenpenning

Provincie Gelderland stuurde de Gelderse veteranenpenning aan alle 13.177 Gelderse veteranen die staan ingeschreven bij het Veteraneninstituut. Als dank voor hun inzet voor vrede, veiligheid en vrijheid. Want dat wij al 80 jaar in vrijheid leven, is niet vanzelfsprekend. Op de voorkant van de penning staat het wapen van Gelderland. Op de achterkant staat de omtrek van Gelderland, met ‘De Zwaardschede’ in V-vorm. Die staat voor Veteraan, Vrede en Veiligheid. De veteranen ontvingen ook een begeleidende brief van commissaris van de Koning Daniël Wigboldus en gedeputeerde Peter Drenth. Meer weten? Bekijk de veelgestelde vragen over de Gelderse veteranenpenning.

Bekijk de veelgestelde vragen